Klacht inzake registratiesysteem

Aan Mevrouw Annelies Verlinden
Minister van Binnenlandse Zaken, Institutionele Hervormingen en Democratische Vernieuwing
Wetstraat 2
B-1000 Brussel

Betreft: klacht inzake registratiesysteem steunverklaringen kieslijsten

Excellentie,

Volt Europa is een pan-Europese politieke partij met afdelingen in ruim dertig Europese landen. Volt heeft volksvertegenwoordigers in diverse landen op alle niveaus: een lid van het Europees Parlement (Duitsland), Kamerleden en Senatoren (Nederland, Cyprus, Bulgarije) en lokale verkozenen (Duitsland, Nederland, Italië, Griekenland).

Volt België wil in 2024 deelnemen aan de regionale, federale, Europese en gemeenteraadsverkiezingen. Voor het indienen van lijsten voor de diverse parlementsverkiezingen zijn steunverklaringen nodig van hetzij enkele zittende parlementariërs, hetzij van burgers (het aantal varieert per kiescollege/kieskring).

Volt België heeft gekozen voor de laatste optie, en is begonnen met het werven van steunverklaringen. Echter, er bereiken ons steeds meer klachten over technische problemen en gebruikers-onvriendelijkheid van het elektronische registratiesysteem. De problemen zijn divers, maar evident structureel. Enkele voorbeelden van veel gehoorde klachten:

• Er moet eerst extra software worden gedownload om met eID een kaartlezer te kunnen gebruiken, terwijl dat voor andere toepassingen niet nodig is.

• De site werkt niet, er komt direct een foutmelding. De reden is onbekend.

• De website is erg onduidelijk en vatbaar voor fouten. Het is niet voor iedereen duidelijk welke stappen doorlopen moeten worden om de ondertekening te bevestigen. De procedure start met een click op het CSAM logo. Dat staat er echter niet expliciet bij. Sommigen stoppen per abuis te vroeg, en clicken niet helemaal door naar “Geldigmaking”, omdat ze menen dat het met clicken op de knop voor onderteken gedaan is. Daarnaast is het verwarrend dat “Te ondertekenen” is vormgegeven en gehighlight als knop, terwijl de feitelijke knop rechts ervan zit, en niet is gehighlight.

• Op een mobiele telefoon wordt niet het volledige scherm getoond. Het is nodig om door te scrollen om de “Geldigmaking” knop te zien, maar dat is niet vanzelf duidelijk voor de gebruiker.

• eID of Itsme (waarvoor ook een eID nodig is om deze aan te maken) is de enige manier om in te loggen. In sommige gemeenten zijn er aanzienlijke vertragingen in de uitgifte van eID kaarten, waardoor sommige personen geen toegang hebben tot de procedure. Het enige alternatief is een fysiek formulier tekenen, dat vervolgens moet worden gevalideerd in de gemeente van de ondertekenaar.

• Bij problemen op de website weet de gebruiker niet naar wie ze zich kunnen wenden. Er staat nergens duidelijk op de website een e-mailadres dat de gebruiker kan mailen voor hulp bij problemen.

Deze technische tekortkomingen en obstakels vormen een duidelijke barrière voor de inzameling van steunbetuigingen. We weten dit uit rechtstreekse feedback, maar we nemen ook waar dat velen die onze website bezoeken en doorklikken naar de site voor de steunverklaringen, snel weer afhaken, vermoedelijk ontmoedigd door de belemmeringen.

De alternatieve procedure, op basis van vijf steunverklaringen van zittende parlementariërs, stuit op principiële en praktische bezwaren. Er zit een perverse kant aan dat zittende partijen zelf mogen beslissen om eventuele concurrenten in staat te stellen om deel te nemen aan de verkiezingen, of niet. De nieuwe partij zal ook een neiging tot zelfcensuur hebben, om de mogelijke steunverklaring niet in gevaar te brengen. Naast deze principiële aspecten, is vanuit meerdere partijen reeds expliciet aan ons gecommuniceerd dat Volt als een bedreiging wordt gezien. Het is niet erg waarschijnlijk dat diezelfde partijen steun gaan geven aan verkiezingsdeelname van Volt. 

Daarnaast blijkt uit onze vele gesprekken met burgers, dat vrijwel niemand bekend is met de verplichting voor nieuwe partijen om steunverklaringen voor een lijst in te dienen, zodat eerst uitvoerige toelichting nodig is op het waarom van de handtekening, en welke implicaties er zijn voor de ondertekenaar. Ook dit is in de praktijk een hoge extra drempel.

Het is een taak van de overheid om het publiek te informeren, en om te zorgen voor een vlekkeloze, toegankelijke procedure en een goed functionerend systeem. Dat kan niet de rol zijn van een nieuwe politieke partij.

Dit alles is niet alleen een probleem voor de partij zelf, maar het ontneemt de kiezer de mogelijkheid om op een nieuwe partij te stemmen, hoewel er evident belangstelling is voor politieke vernieuwing. De technische problemen, het gebrek aan publieke voorlichting over de procedure en het feitelijk ontbreken van een alternatief, vormen een ernstig obstakel voor het democratisch proces.

Verkiezingen moeten vrij en eerlijk zijn. Het eerste staat in België buiten kijf. Maar bij het tweede kunnen vraagtekens worden gezet, gezien de onnodige hoge drempels die worden opgeworpen voor nieuwe partijen, nog verergerd door het extreem ongelijke speelveld. 

Bij ontstentenis van een aparte onafhankelijke instantie die waakt over het electorale proces, wenden wij ons noodgedwongen tot U.

Hoogachtend,

Sophie in ‘t Veld, Lijsttrekker EP verkiezingen (NL talige lijst)
Suzana Carp, Lijsttrekker EP verkiezingen (FR talige lijst)
Carlo Giudice, co-voorzitter Volt België
Johanna Dirlewanger-Lücke, co-voorzitter Volt België